Verken de stad door Rembrandts ogen in de nieuwe zomertentoonstelling
Rembrandt, Gezicht op Amsterdam, ca. 1640-1641
Dit jaar viert Amsterdam een groots jubileum: de stad bestaat 750 jaar. Amsterdam heeft veel te bieden, zowel voor bewoners als voor bezoekers. Dat was vroeger ook al zo. In de tentoonstelling Rembrandt & Amsterdam kijk je door Rembrandts ogen naar Amsterdam. Ontdek wat de stad 400 jaar geleden al uitzonderlijk maakte. Bewonder oude gebouwen, bijzondere plekken en een mooie omgeving. Geniet van kunst, cultuur en vermaak. Ontmoet interessante mensen. Spot bekende Amsterdammers. En kom erachter of de stad in de zeventiende eeuw ook al een rosse buurt had.
Je ziet het allemaal in deze tentoonstelling met 60 prenten en tekeningen uit de collectie van Museum Rembrandthuis. Bezoek de tentoonstelling van 23 mei t/m 7 september 2025.
Enkele hoogtepunten
Rembrandt verhuisde rond zijn 25e naar Amsterdam en bleef er de rest van zijn leven wonen. In en rond de stad vond hij alles wat hij nodig had: van mooie gebouwen, vermaak en cultuur in de binnenstad tot wandelingen door de natuur buiten de stadsmuren. Hij legde zijn indrukken vast op zijn prenten en tekeningen. Enkele hoogtepunten uit de tentoonstelling:
Rembrandt, De molen, 1641
De Kleine Stinkmolen
Amsterdam heeft van die speciale plekken, waar mensen graag naartoe gaan. Een mooi uitzichtpunt of een bijzonder monument, bijvoorbeeld. Dat was in de zeventiende eeuw ook al zo. Deze molen stond op een bolwerk van de stadswal, bij het einde van de Looiersgracht. Het was een mooie hoge plek om over de weilanden uit te kijken. Rechts in de verte, op het volgende bolwerk, staan twee mensen ook van het uitzicht te genieten. Maar ook de molen zelf moet Rembrandts aandacht hebben getrokken, als zoon van een molenaar. Toch was deze plek niet altijd aangenaam. In deze molen werd leer bewerkt met levertraan. Vandaar de bijnaam Kleine Stinkmolen.
Links: Rembrandt, De kwakzalver, 1635 | Midden: Rembrandt, Bedelares leunend op een stok, 1646 | Rechts: Rembrandt, ‘Het pissende mannetje’, 1630
Mensen kijken
De man op de ets linksboven lijkt een marskramer: iemand die op straat allerlei handige spulletjes verkoopt. Maar zijn extravagante kleding, inclusief schaambuidel, verraden dat hij een kwakzalver is: een beroepspraatjesmaker die nepmedicijnen verkoopt. Wanneer je in de zeventiende eeuw over straat liep in Amsterdam kwam je allerlei verschillende mensen tegen. Op de ene straathoek werd je om een aalmoes gevraagd, op de volgende schudde je een intellectueel de hand. Onderweg liep je een dronkaard en een expat tegen het lijf. Eigenlijk precies zoals nu. De ideale stad voor Rembrandt, die al die verschillende mensen fascinerend vond.
Links:
Rembrandt, Ruïnes van het oude stadhuis in Amsterdam, 1652 | Rechts: Rembrandt, De Omval, 1645
Het oude stadhuis
Op de tekening linksboven zie je de ruïne van het middeleeuwse stadhuis van Amsterdam op de Dam. Op de vroege zondagochtend van 7 juli 1652 was het door brand verwoest. De rookpluimen waren van ver te zien. Veel kunstenaars legden de verwoesting vast. Ook Rembrandt. Opmerkelijk genoeg interesseerde hij zich vervolgens niet voor het reusachtige nieuwe stadhuis (nu Paleis op de Dam). Dat gebouw heeft hij nooit vastgelegd.
Wandelen buiten de stadsmuren
Rembrandt liep vaak langs de Amstel de stad uit. Waar de rivier een scherpe bocht maakt, is een landtong die nog steeds De Omval heet. Nu staan er flats, maar vroeger kon je er heel goed vogelspotten. In het groen zaten spreeuwen, eenden, reigers, houtduiven en veldleeuweriken. Op de ets rechtsboven kun je een heel ander type liefhebberij spotten. Kijk maar in de bosjes: daar zit een vrijend koppeltje.
Links: Rembrandt, Jan Lutma, 1656 | Rechts: Rembrandt, Clement de Jonghe, 1651
Bekende Amsterdammers
Een beetje grote stad heeft natuurlijk ook bekende inwoners. Die geven glamour aan het stadse leven. Rembrandt kende veel beroemde Amsterdammers, omdat hij portretten van ze had gemaakt. Bijvoorbeeld van Johannes (Jan) Lutma (linksboven); hij was zilversmid, de beste van de stad. Rembrandt portretteerde hem als een vorst in zijn deftige zetel. Een andere bekende Amsterdammer was Clement de Jonghe (rechtsboven). Hij was een verkoper van prenten in de Kalverstraat. Wilde je in de zeventiende eeuw een Rembrandt-ets kopen, dan kon je ook bij hem terecht.
Rembrandt, De beugelaar, 1654
Vermaak
Amsterdammers waren best sportief, vooral balspellen waren populair. Hier zie je een man die aan het beugelen is. Daarbij moet een bal met een houten schop (een ‘sleger’) door een ring worden geslagen. Beugelbanen lagen meestal bij herbergen. De man rechts zit binnen en is alvast begonnen aan ‘de derde helft’. Entertainment is nu misschien wel een van de belangrijkste attracties van Amsterdam – van bioscopen en casino’s tot rondvaartboten en voetbalstadions. Aan dat aanbod konden ze in de zeventiende eeuw niet tippen, maar er was ook toen al van alles te doen, van een uitje naar de Schouwburg tot een bezoek aan de vele herbergen, dranklokalen en speelhuizen, waar ook muziek werd gemaakt.
Zelf aan de slag: tekenen als Rembrandt
In onze tekenstudio (op de derde etage van de tentoonstellingsvleugel) kun je, net als Rembrandt, een tekening maken. Rembrandt ging er vaak op uit om buiten te tekenen. Hij maakte tekeningen in de stad en in de omgeving van Amsterdam. Hij tekende landschappen en mensen, maar soms ook gebouwen die hij mooi vond. In 1654 tekende Rembrandt de Montelbaanstoren, schuin tegenover zijn huis. Probeer het zelf ook eens, in een paar simpele stappen. Tekentafels, tekenmaterialen en een makkelijke instructie staan voor je klaar. Deze activiteit is gratis, altijd beschikbaar en geschikt voor iedereen vanaf 6 jaar.
Publicatie Rembrandt & Amsterdam
Bij de tentoonstelling Rembrandt & Amsterdam verschijnt een mooi vormgegeven boekje, met alle tentoongestelde prenten en tekeningen, en de verhalen erachter. Het is verkrijgbaar in de museumwinkel voor € 9,95. Deze publicatie is het derde deel in een serie over Rembrandts prenten uit de collectie van Museum Rembrandthuis. De eerdere publicaties Rembrandt & de liefde en Rembrandt & de wereld zijn los verkrijgbaar. Deze serie is mogelijk gemaakt dankzij genereuze steun van Zadelhoff Cultuurfonds.
