Pour Rembrandt, sa maison était d’une importance capitale. Ce n’était pas seulement l’endroit où il vivait, mais aussi où il travaillait. Tout s’y rassemblait. Nous retrouvons donc souvent sa maison et ses habitants dans ses œuvres. Mais qu’en est-il des artistes contemporains ? Quel rôle jouent la maison et le sentiment d’appartenance dans leur art ? Une sélection d’artistes contemporains réfléchit à cette question et partage leur vision unique du « chez soi »
Cette année, Amsterdam célèbre un grand jubilé : la ville fête ses 750 ans. Amsterdam offre de nombreuses attractions, tant pour les habitants que pour les visiteurs. Et cela n’était déjà pas le cas autrefois. Dans l’exposition Rembrandt & Amsterdam, vous découvrirez la ville à travers les yeux de Rembrandt. Explorez ce qui rendait la ville exceptionnelle il y a 400 ans. Admirez les anciens bâtiments, les lieux particuliers et un environnement pittoresque. Profitez de l’art, de la culture et du divertissement. Rencontrez des personnes intéressantes. Découvrez si la ville avait déjà un quartier rouge au XVIIe siècle.
Vous découvrirez tout cela dans cette exposition composée de 60 gravures et dessins issus de la collection de la Maison de Rembrandt. L’exposition est ouverte du 23 mai au 7 septembre 2025.
Rembrandt déménagea à Amsterdam vers l’âge de 25 ans et y vécut jusqu’à la fin de sa vie. Dans et autour de la ville, il trouvait tout ce dont il avait besoin : des bâtiments magnifiques, des divertissements et de la culture en ville, ainsi que des promenades dans la nature en dehors des remparts. Il captura ses impressions dans ses gravures et dessins. Voici quelques points forts de l’exposition :
Le Petit Moulin Puant
Amsterdam possède des lieux spéciaux où les gens aiment se rendre. Un joli point de vue ou un monument particulier, par exemple. Cela était déjà le cas au XVIIe siècle. Ce moulin se trouvait sur un bastion des remparts de la ville, à l’extrémité de la Looiersgracht. C’était un endroit élevé offrant une belle vue sur les prairies. À droite au loin, sur le bastion suivant, deux personnes profitent également de la vue. Mais le moulin lui-même devait aussi attirer l’attention de Rembrandt, fils de meunier. Cependant, cet endroit n’était pas toujours agréable. Dans ce moulin, on traitait du cuir avec de l’huile de foie de morue. D’où le surnom de « Petit Moulin Puant ».
Regarder les gens
L’homme sur l’eau-forte en haut à gauche semble être un colporteur : quelqu’un qui vend toutes sortes de petites choses dans la rue. Mais ses vêtements extravagants, y compris une bourse à l’avant, trahissent qu’il s’agit d’un charlatan : un vendeur de médicaments contrefaits. Lorsque vous vous promeniez dans les rues d’Amsterdam au XVIIe siècle, vous rencontriez toutes sortes de personnes. À un coin de rue, on vous demandait une aumône, au suivant, vous serriez la main d’un intellectuel. En chemin, vous croisiez un ivrogne et un expatrié. En fait, c’était exactement comme aujourd’hui. La ville idéale pour Rembrandt, qui trouvait toutes ces personnes fascinantes.
L’ancien hôtel de ville
Sur le dessin en haut à gauche, vous voyez la ruine de l’hôtel de ville médiéval d’Amsterdam sur la place du Dam. Le dimanche matin 7 juillet 1652, il fut détruit par un incendie. Les colonnes de fumée étaient visibles de loin. De nombreux artistes ont immortalisé cette destruction. Rembrandt aussi. Fait remarquable, il ne s’intéressa ensuite pas du tout au nouveau grand hôtel de ville (actuellement le Palais Royal sur la place du Dam). Il n’a jamais représenté ce bâtiment.
Se promener hors des remparts
Rembrandt se promenait souvent le long de l’Amstel en dehors de la ville. Là où la rivière fait un virage serré, il y a une presqu’île qui s’appelle encore De Omval. Aujourd’hui, des immeubles y sont construits, mais autrefois, c’était un endroit idéal pour observer les oiseaux. Dans la verdure, on trouvait des étourneaux, des canards, des hérons, des tourterelles et des alouettes des champs. Sur l’eau-forte en haut à droite, vous pouvez observer un tout autre type de loisir. Regardez bien dans les buissons : un couple s’y embrasse.
Amsterdamois célèbres
Une grande ville a bien sûr aussi des habitants célèbres. Ils apportent du glamour à la vie urbaine. Rembrandt connaissait de nombreux Amsterdamois célèbres, car il avait réalisé leurs portraits. Par exemple, Johannes (Jan) Lutma (en haut à gauche) ; il était orfèvre, le meilleur de la ville. Rembrandt le représenta comme un prince dans son fauteuil élégant. Un autre Amsterdamois célèbre était Clement de Jonghe (en haut à droite). Il était vendeur de gravures dans la Kalverstraat. Si vous vouliez acheter une eau-forte de Rembrandt au XVIIe siècle, vous pouviez aussi vous rendre chez lui.
Divertissement
Les Amsterdamois étaient assez sportifs, surtout les jeux de balle étaient populaires. Ici, vous voyez un homme qui joue au palet. Il doit frapper une balle avec une sorte de maillet (un « sleger ») à travers un anneau. Les terrains de palet se trouvaient généralement près des auberges. L’homme à droite est déjà à l’intérieur et a commencé « la troisième mi-temps ». Le divertissement est peut-être aujourd’hui l’une des principales attractions d’Amsterdam – des cinémas et des casinos aux bateaux-mouches et aux stades de football. À cette époque, ils ne pouvaient pas rivaliser avec cette offre, mais il y avait déjà beaucoup à faire, d’un spectacle au théâtre à une visite des nombreuses auberges, débits de boissons et maisons de jeux, où l’on jouait aussi de la musique.
Publication Rembrandt & Amsterdam
À l’occasion de l’exposition Rembrandt & Amsterdam, un livret joliment conçu est publié. Il contient toutes les gravures et dessins exposés, accompagnés de leurs histoires. En vente à la boutique du musée pour 9,95 €. Cette publication est le troisième volume d’une série dédiée aux estampes de Rembrandt issues de la collection du Musée Rembrandt. Les volumes précédents, Rembrandt & l’amour et Rembrandt & le monde, sont également disponibles séparément. Cette série a été rendue possible grâce au généreux soutien du Zadelhoff Cultuurfonds.
Dessinez comme Rembrandt
Dans notre studio de dessin (au troisième étage de l’aile de l’exposition), vous pouvez réaliser un dessin comme Rembrandt lui-même. Il sortait souvent pour dessiner en plein air. Il dessinait la ville et les alentours d’Amsterdam. Il croquait des paysages, des personnages, mais aussi parfois des bâtiments qu’il trouvait beaux. En 1654, Rembrandt dessina la tour Montelbaan, juste en face de chez lui. Essayez vous aussi, en quelques étapes simples. Des tables à dessin, du matériel et des instructions faciles sont à votre disposition. Cette activité est gratuite, accessible à tout moment, et convient à tous dès 6 ans.
Atelier « Graver chez Rembrandt »
Lors de nos ateliers Graver chez Rembrandt, marchez dans les pas du maître ! Du 12 juillet au 24 août, vous pourrez réinterpréter une estampe d’Amsterdam présentée dans l’exposition en expérimentant la technique de la pointe sèche. Sur une grande presse à graver, vous imprimerez deux estampes que vous emporterez chez vous. Cliquez ici pour plus d’informations sur cet atelier.
Naviguer avec Rembrandt
Admirez la ville depuis l’eau, comme au XVIIe siècle. Lors de cette croisière pittoresque, vous passerez devant des lieux liés à la vie de Rembrandt et de ses contemporains. Réservez ici votre croisière Rembrandt.
Marcher avec Rembrandt
Flânez dans les rues historiques où Rembrandt a vécu et travaillé. Découvrez des lieux cachés, des anecdotes personnelles et des sites emblématiques de sa vie. Cliquez ici pour la promenade gratuite.
Samuel van Hoogstraten (1627-1678), un nom à retenir. Il a appris et travaillé avec Rembrandt, dans l’atelier des élèves de la Maison Rembrandt. Parmi tous les élèves de Rembrandt, il fut le plus réussi. Du moins à son époque. Car après le XVIIe siècle, il perdit sa renommée auprès du grand public. Et ce, alors qu’il était un artiste érudit qui expérimentait constamment avec différents sujets et des tours optiques. Dans le domaine de l’illusionnisme, il fut même un pionnier : l’artiste 3D de son temps. À un âge avancé, il écrivit également un célèbre livre plein de leçons pour une nouvelle génération de peintres – son chef-d’œuvre intellectuel. Il est grand temps de redécouvrir son œuvre.
Dans cette exposition, vous ferez connaissance avec Samuel van Hoogstraten, découvrirez l’art de l’illusion et vous pourrez également vous essayer vous-même : percevez les astuces et créez votre propre illusion optique.
⚫⚫⚫⚫ – Trouw
Le Musée Rembrandt à Amsterdam montre ce que la peinture peut accomplir en matière d’illusionnisme à travers les peintures et dessins de Samuel van Hoogstraten – NRC
Un artiste polyvalent Van Hoogstraten n’était pas du tout un artiste limité à une seule spécialité. Comme son maître Rembrandt, il pensait qu’un artiste devait tout faire et savoir faire. Il réalisait tantôt des natures mortes, tantôt des œuvres architecturales, des scènes de la vie quotidienne ou des portraits, pour ensuite offrir une représentation biblique ou mythologique. Cependant, un sujet est exclusivement lié à Van Hoogstraten, et c’est l’illusion optique. Il fut un véritable pionnier dans le domaine du trompe-l’œil. C’est avec cela qu’il connut ses plus grands succès (internationaux !).
L’illusion la plus célèbre
Un des points forts de l’exposition est « Le Vieil Homme à la fenêtre » de Van Hoogstraten, datant de 1653. C’est sa peinture la plus célèbre, un amusant tour de force visuel. Un vieil homme grandeur nature sort sa tête d’une fenêtre. Van Hoogstraten a représenté tous les matériaux avec une grande précision. On croirait que c’est réel. Sur le rebord de la fenêtre, exactement à la frontière entre le monde peint et le monde réel, il a déposé une plume et une feuille. Comme s’il vous défiait de les prendre. Même le monogramme et la date font partie de l’illusion visuelle : dans l’une des pierres en bas à droite, on trouve en quelque sorte la gravure « SvH 1653 ».
Les panneaux de lettres
Les panneaux de lettres de Van Hoogstraten furent une véritable révolution. Il réussit à tromper même l’empereur de Vienne, qui voulut prendre un objet du panneau de lettres peint. Les objets sur les panneaux de lettres de Van Hoogstraten semblent avoir été rassemblés de manière fortuite. Mais parfois, ils avaient une signification très personnelle pour l’artiste. Un de ces panneaux de lettres est ainsi une sorte d’autoportrait.
De Vienne à Amsterdam
L’exposition consacrée à Samuel van Hoogstraten fait partie d’un diptyque, en collaboration avec le Kunsthistorisches Museum de Vienne. Après son succès à Vienne, Samuel van Hoogstraten arrive à Amsterdam. Au Musée Rembrandt, de nombreuses œuvres d’art exceptionnelles provenant de collections étrangères seront exposées pour la première fois aux Pays-Bas.
L’illusionniste. Samuel van Hoogstraten a été réalisée en collaboration avec nos partenaires : le Kunsthistorisches Museum Wien, le RKD – Institut néerlandais d’histoire de l’art et le Musée de Dordrecht.
L’exposition a été rendue possible grâce à :
Bader Philanthropies, De Turing Foundation, Het Cultuurfonds, Fonds 21, Mastercard, La Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Blockbusterfonds, De Huysgenoten, Vrienden van Museum Rembrandthuis, Amsterdams Fonds voor de Kunst et Kikkoman
Nous remercions également toutes les institutions et les particuliers pour leurs généreux prêts.
Alle kunstenaars die je in de tentoonstelling Experimenteerdrift tegenkomt – van de 17de eeuw tot nu – hebben één ding gemeen: ze experimenteren erop los. Door verschillende technieken en materialen uit te proberen, ontdekken ze steeds iets nieuws. En ze benaderen hetzelfde thema telkens weer met een frisse blik. Dankzij deze experimenten verdiepen ze hun vakmanschap tot meesterschap. Ontdek kunstwerken uit de collectie van Museum Rembrandthuis van o.a. Rembrandt, Geertruydt Roghman, Glenn Brown, Erik Desmazières, Gérard de Palézieux, Reinder Homan en Willem den Ouden.
Ga zelf aan de slag! Midden in deze tentoonstelling kun je zelf een tekening maken. Probeer verschillende papiersoorten en tekenmaterialen uit. Net als de kunstenaars om je heen – stuk voor stuk een inspiratiebron.
Experiment met bomen
Als Rembrandt een motto had, dan was het wel ‘naer ‘t leven’ werken. Dus goed kijken hoe de dingen eruitzien. Zo kon hij heel overtuigend een groepje eenzame bomen op een heuveltje verbeelden. Je hoort de aanzwellende wind haast door de bladeren ruisen. Maar Rembrandt was zeker niet de enige met een sterk observatievermogen. In de tentoonstelling zie je prenten van kunstenaars van de 17de tot de 20ste eeuw, die allemaal een eigen draai aan hetzelfde onderwerp hebben gegeven. Op elke prent zie je een boom, en toch is het nooit dezelfde.
Experiment met Rembrandt
Tronies waren heel populair in de 17de eeuw. Het zijn portretten van modellen die een type of emotie uitbeelden. Rembrandt was meesterlijk in het maken van tronies. De hedendaagse kunstenaar Glenn Brown (1966) nam Rembrandts tronies als basis voor zijn eigen serie. Op zijn iPad vervormde hij Rembrandts kunstwerken tot een woest lijnenspel. Vervolgens maakte hij van de nieuwe tronie een ets. Tot slot legde hij twee etsen over elkaar en maakte hij de afdrukken die je in de tentoonstelling ziet.
Experiment met de kunstcaemer
Erik Desmazières (1948) is gefascineerd door ruimtes die verzamelingen huisvesten, zoals bibliotheken en wunderkammers. In 2007 bezocht hij het Rembrandthuis, om Rembrandts kunstcaemer te bestuderen. Hij maakte er een serie prenten van. Het is telkens dezelfde voorstelling, maar dan net anders. Hij drukte de koperplaat verschillende keer af, waarbij hij tussen elke drukgang de voorstelling een beetje aanpaste. Soms voegde hij meer schaduwen toe, soms wat objecten. Ook experimenteerde hij met diverse papiersoorten.
Experiment met lijnen
Al meer dan vijftig jaar woont Willem den Ouden (1928) aan de rivier de Waal en bestudeert hij het landschap. Hij kijkt hoe hij de atmosfeer van de rivier kan vangen. Met slechts enkele lijnen vangt hij het stromende water, de reflecties van wolken en laaghangende mistflarden. Hij drukt zijn litho’s af op dun Chinees papier dat geplakt is op een stevig blad papier. Daar is een Franse term voor: chine collé. Door deze techniek bobbelt het papier een beetje, met een zinderend effect.
Op uitnodiging van Museum Rembrandthuis stapt opnieuw een Amsterdamse grootheid in de voetsporen van Rembrandt. Na het enorme succes van het tijdelijke tattoo-atelier van Schiffmacher & Veldhoen in 2023, vertaalt modemerk G-STAR Rembrandts vakmanschap op een vernieuwende manier naar denim. Geïnspireerd door Rembrandts etstechniek en zijn iconische zelfportret uit de museumcollectie, heeft het ontwerpteam van G-STAR de nieuwste lasertechnologieën gecombineerd met experimenten op diverse soorten denim. Zo brengt G-STAR een eerbetoon aan eeuwenoude ambacht, op een innovatieve manier.
Rembrandt was niet alleen een geweldige schilder, hij was ook een fenomenale etser. Zo drukt hij zijn prenten niet alleen op gewoon papier af, maar experimenteerde hij ook met andere materialen, zoals perkament en Japans papier. Dit was de aanleiding voor G-STAR om een moderne interpretatie te geven aan zijn innovatieve manier van experimenteren. De ontwerpers kozen voor Rembrandts zelfportret uit 1639 als basis en onderzochten met de nieuwste lasertechniek welke soorten denim, washings en coatings het beste resultaat opleverden. Daarnaast werden de artworks steeds wat aangepast. Soms met behulp van AI. De tentoonstelling Etched Denim toont enkele beroemde prenten van Rembrandt en laat ook het onderzoek naar de denimcollectie zien.
Gelijktijdig met de tentoonstelling lanceert G-STAR een exclusieve collectie. Deze bestaat uit twee denim jackets, twee jeans, een shirt en een parka. De unisex collectie is beschikbaar vanaf 31 oktober in geselecteerde G-STAR stores en op g-star.com.
ETSEN OP DENIM
Familieworkshop
In de kerstvakantie kunnen jong en oud zelf een ets afdrukken op spijkerstof. Ga aan de slag met Rembrandts etstechniek en ontdek hoe je jouw eigen tekening op spijkerstof kunt afdrukken.
Dagelijks in de kerstvakantie (Eerste Kerstdag gesloten), kosten € 7,50 excl. museumentree. Voor de hele familie vanaf 8 jaar. Met Stadspas zijn de workshop en museumentree gratis. Maximaal 15 deelnemers. Boek je tickets hier: Museum Rembrandthuis – online tickets
Rembrandt Open Studio 2024
Ontmoet dit najaar twee hedendaagse kunstenaars in Museum Rembrandthuis! Rens Krikhaar (1982) en Neda Mirhosseini (1995) zullen twee maanden lang − van 5 oktober t/m 1 december 2024 − atelier houden in het museum en live kunst maken. Al in de zeventiende eeuw was Rembrandts huis een creative hub. Een plek waar Rembrandt en zijn leerlingen elke dag kunst maakten. Nu, 400 jaar later, brengen we deze praktijk weer terug met Rembrandt Open Studio. Een nieuwe generatie kunstenaars krijgt elk najaar de ruimte en het podium om nieuw werk te maken bij Rembrandt thuis.
Krikhaar en Mirhosseini vertonen beide een verwantschap met Rembrandt door hun grote verbeeldingskracht. Ook hebben beide kunstenaars, net als Rembrandt, een voorliefde voor het werken op papier. Mirhosseini maakt portretten van vrienden en legt hun gedeelde momenten vast in stillevens van niet-afgeruimde tafels. Met deze tekeningen kan zij zich elke — voor haar nieuwe — plek eigen en vertrouwd maken en verhalen over haar eigen leven vertellen. Krikhaar zoekt in zijn kunstwerken juist het onbekende op. Met zijn tekeningen en grafisch werk kruipt hij als het ware in de huid van een zeventiende-eeuwse ontdekkingsreiziger, die op zijn avonturen soms wel heel onverwachte dingen tegenkomt. Krikhaar en Mirhosseini nodigen je, beide op geheel eigen wijze, uit om hun papieren werelden te verkennen.
Rens Krikhaar
De wereld van Rens Krikhaar (1982) bestaat uit een archipel met vele eilanden. In zijn werk komen reusachtige dieren, dreigende berggebieden en hallucinante taferelen voor, klaar om ontdekt te worden. Krikhaar schildert, tekent en etst in dramatische licht-donkercontrasten een almaar groeiend ‘Terra Incognita’ waaraan de mens overgeleverd lijkt te zijn. Krikhaar: ‘Ik hoop tijdens mijn werkperiode in het Rembrandthuis bezoekers mee te nemen in mijn proces, en mijn eigen werk in deze bijzondere omgeving verder te ontwikkelen.’
Neda Mirhosseini
Neda Mirhosseini (1995) documenteert door middel van tekeningen haar dagelijkse leven. Ze toont vriendschap en intimiteit door in te zoomen op de momenten en manieren waarop mensen samenkomen. Portretten van haar vrienden worden vergezeld door stillevens van niet-afgeruimde tafels. De lege wijnglazen, koffiemokken, etensresten, borden en bestek zijn de overblijfselen van gedeelde momenten, van sociale connecties. Deze objecten bezitten volgens Mirhosseini een verstilde poëzie: ‘Het zijn subtiele verwijzingen naar de levens die zich achter gesloten deuren afspelen.’
Rembrandt Open Studio met Rens Krikhaar en Neda Mirhosseini is van 5 oktober t/m 1 december 2024 te zien in Museum Rembrandthuis.
Typisch Nederlands – zo zien veel mensen Rembrandt en zijn werk. Anders dan veel andere kunstenaars uit zijn tijd, heeft Rembrandt nooit een buitenlandse reis gemaakt. Maar vergis je niet. Je kunt op zijn etsen heel wat van de wereld zien, van leeuwen, exotische schelpen en tulbanden, tot bergachtige landschappen en Italiaanse gebouwen.
In de tentoonstelling Rembrandt & de wereld ga je op reis langs bijna 50 etsen en 1 originele etsplaat van Rembrandt uit de collectie van Museum Rembrandthuis, etsen waar steeds iets niet-Nederlands te zien is. Ontdek waar Rembrandt zijn kennis en inspiratie vandaan haalde, en hoe wereldwijs (of wereldvreemd?) hij daadwerkelijk was.
|
|
|
Fantasiewereld Spullen Mensen Kleding Landschappen Gebouwen Dieren |
Bij de tentoonstelling Rembrandt & de wereld verschijnt een mooi vormgegeven publicatie waarin alle tentoongestelde etsen worden omschreven. De publicatie is de tweede in een thematische serie over Rembrandts etsen uit de collectie van Museum Rembrandthuis. De publicaties Rembrandt & de liefde en Rembrandt & de wereld zijn los en als cadeausetje verkrijgbaar. Tekst en redactie zijn van Nathalie Maciesza en Epco Runia, beiden verbonden aan het museum. De publicatie Rembrandt & de wereld is mogelijk gemaakt dankzij genereuze steun van Zadelhoff Cultuurfonds.
In de eerste tentoonstellingszaal kan je zelf aan de slag. Daar vind je exotische schelpen zoals Rembrandt die tekende, en tekenmaterialen. En een paar handige tekentips! Maak een tekening van Rembrandts schelp, of van iets anders dat je doet denken aan de wijde wereld.
Workshop
In Museum Rembrandthuis kun je tijdens de zomervakantie je eigen ets maken! Geef in deze workshop je eigen draai aan een ets uit de tentoonstelling Rembrandt & de wereld. De museumdocent leert je hoe je Rembrandts etsen met bijvoorbeeld schelpen, leeuwen, of zijn eigen zelfportret met tulband en zwaard, eenvoudig kunt namaken. Experimenteer met Rembrandts drogenaaldtechniek en druk op de grote etspers twee prenten af. Je mag deze na afloop mee naar huis nemen. Boek je tickets hier
Museum Rembrandthuis en Sumibu willen Amsterdam inspireren. Daarom hebben we samen het project ‘Rembrandt van de buurt’ gelanceerd. Jonge Amsterdammers tussen 16 en 24 jaar konden tijdens workshops hun creativiteit uiten en in de voetsporen treden van Rembrandt en Sumibu (opgericht door Georgy Dendoe). Hoewel er meer dan 300 jaar tussen Rembrandt en Sumibu zit, hebben ze veel gemeen. Een sterke merknaam, ondernemerschap, een diepe liefde voor kunst, verankerd in Amsterdam én buurtgenoten (Sumibu vestigde recent een winkel op de Zeedijk). De workshops vonden plaats in de stadsdelen Noord, Zuidoost en Nieuw-West plaats waarbij 28 deelnemers beide grootmeesters beter leerden kennen en hun eigen T-shirt ontwierpen.
Met trots presenteren Sumibu en Museum Rembrandthuis de winnaars van de ontwerpwedstrijd ‘Rembrandt van de buurt’: Berkan Özdemir, Mus van Doorn en Merlijn Cadel. Hun winnende ontwerpen zijn op T-shirts gedrukt en te koop in de museumwinkel.
‘Ik ben heel trots op iedereen die mee heeft gedaan aan ‘Rembrandt van de buurt’,’ zegt Georgy Dendoe. “Bij Sumibu vinden we het van groot belang om het verleden te linken met het heden én met de toekomst. Rembrandt is een Amsterdams icoon en een kunstenaar die wij bewonderen. Het is dope dat we nu samenwerken met een gevestigde, iconische partij als Museum Rembrandthuis. Hopelijk kan Rembrandt door projecten als dit nog eens 400 jaar langer kan voortleven.”
Alle ontwerpen zijn t/m 4 februari 2024 te zien in de Open Studio van Museum Rembrandthuis (op de derde etage van de moderne museumvleugel). De opbrengsten van de T-shirts gaan naar de volgende editie van dit project.
Het doek gaat open voor Regie: Rembrandt, in Museum Rembrandthuis
Rembrandt was een meesterlijke verhalenverteller, niet in woorden maar in beeld. Hiervoor gebruikte hij technieken die ook in het theater werden ingezet, zoals gezichtsuitdrukkingen, gebaren, belichting, kostuums en attributen. En hij ging op zoek naar het moment waarop de spanning te snijden is – de ultieme suspense. In de tentoonstelling Regie: Rembrandt zet Museum Rembrandthuis Rembrandts rol als regisseur van zijn kunstwerken voor het eerst in de schijnwerpers. En wordt duidelijk hoe 17de-eeuwse schilders en theatermakers elkaar inspireerden.
Voor de tentoonstelling komt een aantal topstukken naar Museum Rembrandthuis, uit onder andere het Staatliche Museen zu Berlin, Mauritshuis en The Kremer Collection.
Bekijk hier de activiteiten rondom de tentoonstelling
Zeven regietechnieken |
 |
|
Net als theaterregisseurs zette Rembrandt alle elementen in zijn kunstwerken naar zijn hand, met als doel een verhaal zo meeslepend en overtuigend mogelijk te verbeelden. Om gezichtsuitdrukkingen te oefenen, ging Rembrandt voor de spiegel zitten en maakte hij dit soort etsen. De 7 belangrijkste regietechnieken waren:
|
Het schandaal |
|
|
De Bijbelse Suzanna staat op het punt om te gaan baden. Twee machtige mannen, ouderlingen, beloeren haar vanuit de bosjes. Ze fluisteren haar toe dat ze seks met haar willen. Suzanna schrikt. Rembrandt laat hier de ‘peripetie’ zien, de grote wending in het verhaal en daarmee het meest beladen moment. De draaiing van Suzanna’s lichaam weerspiegelt het omslagmoment in het verhaal. Haar blik kruist de onze – Rembrandt betrekt ons in haar lot. Want wat gaan we doen? Schieten we haar te hulp? Of blijven we voyeurs? Een meesterlijke regie, want ongemakkelijker dan dit wordt het bijna niet. |
Een vreselijke leugen |
|
|
Dit schilderij – dat een Bijbels verhaal verbeeldt – gaat over een vreselijke leugen. Rechts staat Potifar, hoveling van de farao. Hij hoort hoe zijn vrouw verklaart dat ze bijna is verkracht door Jozef. Maar in werkelijkheid was zijzelf de dader. De schok op het gezicht van Jozef (links in de schaduw) spreekt boekdelen. In het Bijbelverhaal komt Jozef helemaal niet voor in deze scène. Maar in zijn regie voegde Rembrandt hem toe om duidelijk te maken dat hier groot onrecht plaatsvindt. Dit schilderij maakte Rembrandt in het Rembrandthuis en komt na bijna 400 jaar weer terug. |
De perfecte tulband |
|
|
Volgens meerdere leerlingen van Rembrandt kon hij wel twee dagen doen over het opbinden van een tulband. Hij nam blijkbaar de tijd om kostuumonderdelen goed in elkaar te zetten, voordat hij ging tekenen of schilderen. Deze studie van een oude man zal waarschijnlijk net zo aandachtig zijn voorbereid. Rembrandt maakte dit schilderij als voorstudie voor de hogepriesters op zijn schilderij van de berouwvolle Judas (collectie Mulgrave Castle, Verenigd Koninkrijk). Hij wilde precies weten hoe het licht van achteren op een mannenhoofd met een tulband valt. |
Vier verhalen in één |
|
|
|
Meestal laten kunstwerken één moment zien, één scène. Net als in het theater, waar eenheid van tijd, plaats en handeling een gouden regel is. Maar Rembrandt bracht in deze ets vier momenten uit één Bijbelverhaal bij elkaar, alsof ze tegelijkertijd plaatsvonden. Hij regisseerde de menigte in fraaie ‘troeping’ (groepjes) en met ‘sprong’ (variatie in hoogte). En hij bracht volop ‘verscheydenheydt’ (variatie) aan in de personages. De voorstelling heeft bovendien iets theatraals: het doet denken aan de ‘vertoningen’ (tableaux vivants), die zo populair waren in de Schouwburg. |
|
Rembrandt, Christus predikend (‘De Honderdguldenprent’) (detail), ca. 1648. Collectie Museum Rembrandthuis, Amsterdam |
Activiteiten rondom de tentoonstelling
Bekijk en beluister de podcast in samenwerking met Shahine en Shady El-Hamus hier
Tentoonstelling in het Stadsarchief Amsterdam
Gelijktijdig met de tentoonstelling Regie: Rembrandt organiseert het Stadsarchief Amsterdam een schatkamertentoonstelling waarin de bredere context van de Amsterdamse Schouwburg, zijn toneelschrijvers en acteurs, en de rol van de schouwburg in de stad worden belicht.
De tentoonstelling Regie: Rembrandt is van 2 maart tot 26 mei 2024 te zien in Museum Rembrandthuis.
|
Met dank aan: Mastercard, het Cultuurfonds, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Huysgenoten van Museum Rembrandthuis, Kikkoman, Blockbusterfonds: Extra, Vrienden van Museum het Rembrandthuis, De Gijselaar-Hintzenfonds. |
01.07.23- 15.10.23
In dezelfde tijd dat Rembrandt zijn nieuwe huis aan de Jodenbreestraat betrok, schilderde hij zijn Stilleven met pauwen. Misschien maakte hij het zelfs speciaal voor zijn nieuwe huis. Het is een bijzonder werk binnen zijn oeuvre: Rembrandt maakte slechts een ander geschilderd stilleven. Het Stilleven met pauwen, dat doorgaans in de Eregalerij van het Rijksmuseum hangt, is vanaf 1 juli voor het eerst te zien in Museum Rembrandthuis – de plek waar Rembrandt heeft gewoond en zijn meesterwerken heeft gemaakt.
Rembrandt schilderde twee pauwen – dóde pauwen om precies te zijn. Het is een uitzonderlijk kunstwerk. Er is maar één ander schilderij van hem waar ook een dode vogel de hoofdrol speelt (De roerdompjager, 1639). Het schilderij met de pauwen heeft veel weg van een decoratiestuk, een kunstwerk dat een interieur moet verfraaien. Het werd vaak wat hoger opgehangen, bijvoorbeeld boven een deur. Pauwen zijn een geschikt onderwerp voor zo’n decoratiestuk, omdat ze een zekere landelijke sfeer met zich meebrengen.
Oog-in-oog met een meesterwerk
Rembrandts Stilleven met pauwen is, na het succes van Titus, het tweede kunstwerk in een serie schilderijen waar bezoekers geïsoleerd en in alle rust van kunnen genieten. Gemiddeld besteden mensen maar twintig seconden aan het bekijken van een kunstwerk. Maar er valt zoveel meer te ontdekken als je langer blijft kijken. De multimediatour biedt een soort begeleide meditatie: slow looking.
Milou Halbesma, directeur van Museum Rembrandthuis: « In ons museum kom je dicht bij Rembrandt. We hebben een van ’s werelds grootste collecties van Rembrandts etsen en fantastische bruiklenen van zijn tijdgenoten, maar we hebben geen schilderijen van de meester in onze eigen collectie. Op basis van onze expertise en goede netwerk, werken we samen met musea over de hele wereld om de beste kunstwerken in Rembrandts voormalige huis te laten zien. Het is een unieke en ontroerende ervaring om de schilderijen die hier, in zijn atelier, zijn gemaakt ook daadwerkelijk hier te kunnen zien, bijna 400 jaar later. We zijn het Rijksmuseum dan ook zeer dankbaar voor het uitlenen van dit prachtige schilderij.”
